| Structuur van de keten - Pluimveehouderij |
De pluimveevleesketen
|
2-12-2022
|
Pluimveevlees is een verzamelnaam voor meerdere soorten vlees die geproduceerd worden door bedrijven met pluimvee. De grootste deelsector zijn de vleeskuikens, op ruime afstand gevolgd door eenden en kalkoenen. In 2020 waren er 640 bedrijven met vleeskuikens, 50 bedrijven met eenden en 31 bedrijven met kalkoenen. De toegevoegde waarde van het vleespluimveecomplex (het geheel van de primaire sector, verwerking, toelevering en distributie) was in 2020 1.340 miljoen met werkgelegenheid voor 11.800 personen (arbeidsjaren). In dit artikel beschrijven we de keten voor vleeskuikens.
|
Productieketen
De keten voor de productie van pluimveevlees kent vele opeenvolgende schakels. Elke schakel is gespecialiseerd in het voortbrengen van een product dat geleverd wordt aan de volgende schakel. De figuur geeft de opbouw van de keten van pluimveevlees. De keten begint met de vermeerdering. Dit zijn bedrijven met ouderdieren die broedeieren produceren. Op circa 190 bedrijven worden in totaal 5,0 miljoen dieren gehouden. In de volgende schakel, de kuikenbroederij, worden de broedeieren uitgebroed tot eendagskuikens. Vervolgens worden de eendagskuikens geleverd aan de vleeskuikenhouders. Op 640 vleeskuikenbedrijven worden, in een periode van 6 tot 8 weken, vleeskuikens gehouden tot een eindgewicht van 1,8 tot 2,8 kg. De kuikens worden vervolgens geleverd aan een slachterij. In Nederland worden in 14 slachterijen vleeskuikens geslacht met een totale productie van ruim 1 miljoen ton geslacht gewicht.
Pluimveeslachterijen
In 2020 en 2021 was er een verdere concentratie in de Nederlandse vleeskuikenslachterijsector. Dit was het gevolg van enkele overnames en de sluiting van twee bedrijven. Dit betekent dat er nu vier grote spelers in de markt zijn (Nepluvi, 2021):
• Plukon Food Group. Plukon is een belangrijke Europese speler met bedrijven in Nederland, Duitsland, België, Frankrijk, Spanje en Polen.
• Sisters Storteboom, onderdeel van de Britse 2 Sisters Food Group. Storteboom heeft ook een slachterij in Polen.
• Esbro , eigendom van de Duitse PHW-Gruppe die in Duitsland actief is met slachten van pluimvee (Wiesenhof), veevoeding en fokkerij (Lohmann).
• Exportslachterij Clazing.
Daarnaast zijn er nog vier klein slachterijen.
Veevoerfabrieken
De mengvoerindustrie in Nederland levert veevoer aan bedrijven met melkvee, varkens of pluimvee. Er zijn in totaal 85 mengvoerfabrieken (Nevedi, 2021). In veel gevallen wordt veevoer voor één diersoort geproduceerd in een gespecialiseerde fabriek. De grote spelers produceren dan ook op meerdere locaties veevoer. De laatste jaren is er een verdere concentratie opgetreden.Voor pluimveevoer zijn er nu drie grote spelers, De Heus, ForFarmers en Agrifirm, die samen 60 tot 70% van de Nederlandse in handen hebben. De overige markt wordt verdeeld over enkele tientallen kleinere spelers die vaak in een bepaalde regio actief zijn of meer gespecialiseerd zijn in een bepaald product.
Beter Leven Keurmerk
Een belangrijke verandering in de markt is de omschakeling naar pluimveevlees met het 1 ster Beter Leven Keurmerk. Het voornemen van de supermarkten is om uitsluitend nog kip met het Beter Leven Keurmerk 1 ster (BLK1*) aan te bieden. Albert Heyn en Jumbo hebben al aangekondigd dit in het najaar 2022 te realiseren. De andere supermarktketens hebben toegezegd om uiterlijk 2023 over te schakelen. Dit heeft grote gevolgen voor de primaire sector. Een groot deel van de vleeskuikenhouders moet overschakelen van het huidige ‘Kip van Morgen’ concept naar BLK1*. Dit betekent gebruik van een ander langzaam groeiend ras, verlaging van de bezettingsdichtheid in de stal, gebruik van verrijkingsmateriaal en aanbouw van een overdekte uitloop. Vooral deze laatste maatregel is nog een knelpunt voor veel bedrijven. De bouwkosten zijn hoog en het traject voor een vergunning is lang en moeizaam. Toch is de verwachting dat de gevraagde hoeveelheid van de supermarkten in Nederland geproduceerd kan worden. Veel vleeskuikenhouders tekenen een vijfjarig contract om BLK1* kuikens te leveren en krijgen hiervoor een minimum inkomensgarantie of een zogenaamde voerwinst-garantie. Hierbij zijn ze verzekerd van een redelijk inkomen en tussentijdse veranderingen in kosten (veevoer, eendagskuikens of energie) worden gecompenseerd. Door de lagere bezettingsdichtheid kan een bestaand bedrijf minder vleeskuikens houden. De verwachting is dan ook dat het aantal kuikenplaatsen 5 tot 10% zal afnemen. Medio 2023 zal circa de helft van de vleeskuikens in Nederland gehouden worden volgens het BLK1* concept. De andere helft zijn reguliere vleeskuikens met afzet naar de foodservice of export (vooral naar Duitsland en het Verenigd Koninkrijk).
Consumptie
In 2020 was 360.000 ton kuikenvlees beschikbaar voor consumptie in Nederland. Dit is 20,6 kg per persoon per jaar. De consumptie inclusief overig pluimveevlees (o.a. kalkoen en eend) was in 2020 22,1 kg (Dagevos, 2021). Dit is gelijk aan de consumptie van vijf jaar geleden. Tussen de jaren zijn er kleine schommelingen met een iets hoger verbruik in 2018 en 2019. In 2020 was het verbruik iets lager als gevolg van coronaregels voor de horeca. De omschakeling naar de langzaam groeiende kip (‘Kip van Morgen’) in de jaren 2018 en 2019 heeft geen negatieve invloed gehad op de verkoopvolumes van kip.
|