Nitraat - Akkerbouw
|
Nitraatconcentratie op akkerbouwbedrijven in alle regio’s laatste jaren gestegen, veel invloed van droogte
|
| 23-12-2021 |
De gemiddelde nitraatconcentratie in uitspoelingswater op akkerbouwbedrijven in het Landelijkmeetnet effecten Mestbeleid (LMM) liet lange tijd een dalende trend zien, maar is de laatste vier jaar juist gestegen. Vooral in de Lössregio nam de gemiddelde concentratie aanzienlijk toe.
|
De gemiddelde nitraatconcentratie in het uitspoelingswater onder akkerbouwbedrijven ligt voor de Zand- en Lössregio sinds de aanvang van het meetnet boven de EU-norm van 50 mg/l. In de Zandregio kwam op akkerbouwbedrijven in de jaren ‘90 een waarde van bijna 150 mg/l nog voor. Vanaf 2010 is die nitraatconcentratie in de Zandregio meer dan gehalveerd. In de jaren na 2017 daalt de concentratie niet meer en lijkt licht te stijgen. Daarbij speelt de droogte vermoedelijk een grote rol. Door droogte groeien gewassen minder goed en nemen zo de beschikbare nutriënten slechter op. Voedingsstoffen kunnen vervolgens naar grond- en oppervlaktewater uitspoelen. Daarnaast zijn de omstandigheden minder gunstig voor denitrificatie, het proces waarbij nitraat wordt afgebroken in de bodem. Als laatste kan de nitraatconcentratie ook toenemen door ‘indikking’, doordat het nitraat in een kleiner volume water is opgelost. Deze droogte-effecten spelen ook in de andere regio’s.
De Lössregio, waar geen grondwater maar bodemvocht wordt bemonsterd, kent de hoogste gemiddelde nitraatconcentratie op akkerbouwbedrijven. Er zijn echter geen waarnemingen uit de jaren ’90, omdat de metingen in de Lössregio in 2006 zijn gestart. Van 2007 tot 2016 is de concentratie sterk gedaald, maar vanaf 2017 stijgt het gemiddelde weer. In 2020 ligt de gemiddelde nitraatconcentratie zelfs boven de 150 mg/l. Hier spelen eveneens de eerder genoemde effecten zoals indikking van het bodemvocht en verminderde opname van nutriënten.
Ook in de Kleiregio is de gemiddelde nitraatconcentratie in 2019 en 2020 boven de 50 mg/l uitgekomen. In deze regio kende het gemiddelde na een gelijkmatige daling vanaf 2004, een lange, stabiele periode onder deze EU-norm van 50 mg/l. De laatste twee jaar (2019 en 2020) steeg ook hier echter de concentratie.
In de Veenregio worden geen akkerbouwbedrijven bemonsterd, in de steekproef van het Basismeetnet van het LMM komen in deze regio alleen melkveebedrijven voor.
In de figuur zijn de nitraatconcentraties niet gecorrigeerd voor jaarlijkse verschillen in weer- en steekproefsamenstellingen. Als hier wel voor wordt gecorrigeerd krijgen de lijnen een wat gelijkmatiger verloop. Deze standaardisatie bestaat alleen voor de Zand- en Kleiregio. De correctiemethode en de gecorrigeerde lijnen zijn beschreven op de RIVM-website.
Meer informatie over de waterkwaliteit en de gebruikte methoden is te vinden op www.rivm.nl/lmm. De waterkwaliteitsgegevens van het Basismeetnet kunt u zelf selecteren op lmm.rivm.nl.
|