Mijn agrimatie
v

Agrimatie - informatie over de agrosector

Agrimatie > Thema's > Duurzaamheid
     
Duurzaamheid
Kies een indicator
Duurzaamste bedrijven - Melkveehouderij

Betere economische prestaties bij duurzame bedrijfsvoering?
4-5-2023

Als melkveebedrijven worden gerangschikt op basis van een integrale duurzaamheidsscore, blijkt dat de 25% beste bedrijven met de hoogste score ook betere economische prestaties realiseren dan de overige 75%. De kritieke melkprijs van de 25% beste bedrijven is bijvoorbeeld significant lager. Hierover berichtten we al eerder op basis van analyse van data van melkveebedrijven in het Bedrijveninformatienet van Wageningen Economic Research. Ook uit een actualisatie (over de periode 2019-2021) komt hetzelfde beeld naar voren. In dit artikel hebben we alleen een actualisatie gedaan (nieuwe jaren toegevoegd). Er zijn verder geen wijzigingen doorgevoerd in de aanpak. Dit artikel is niet de uitkomst van een uitgebreide studie maar van een snelle analyse die inzicht geeft in wat er met de data uit het Bedrijveninformatienet zoal mogelijk is. Er zijn nog veel openstaande vragen niet beantwoord, bijvoorbeeld in welke mate een andere selectie en weging van duurzaamheidsindicatoren tot andere resultaten leidt.

Duurzaamheidsscore op basis van ecologische duurzaamheid en diergezondheid 
Voor deze analyse zijn gangbare melkveebedrijven gerangschikt op hun integrale duurzaamheidsscore op basis van een selectie van duurzaamheidskengetallen, beschikbaar in het Bedrijveninformatienet. Ook is op voorhand de groep qua structuur wat minder divers gemaakt zodat ze beter vergelijkbaar zijn op economische prestaties. Zo zijn bedrijven die minder dan 300.000 of meer dan 3 miljoen kg melk produceren niet in de analyse meegenomen. Dit geldt ook voor bedrijven met minder dan 10.000 kg melk per ha en meer dan 25.000 kg melk per ha. Uiteindelijk is twee derde van de steekproefbedrijven meegenomen in de analyse.

De resterende melkveebedrijven zijn ingedeeld op basis van hun prestaties op een aantal indicatoren voor de themaā€™s diergezondheid en dierenwelzijn, klimaat en energie, milieu en biodiversiteit en weidegang. De integrale duurzaamheidsscore is berekend door voor alle kengetallen een score van 0ā€“100 toe te kennen en deze scores per kengetal vervolgens op te tellen tot een totaalscore via een wegingssystematiek. De gemiddelde score van de gehele groep over alle duurzaamheidskengetallen zou bij een normale verdeling 50 zijn. De wegingsfactoren zijn zodanig gekozen dat alle vier de themaā€™s evenredig (dus 25%) bijdragen.

Er is gekozen voor een set kengetallen die in de praktijk vaak gebruikt wordt om de duurzaamheid van melkveebedrijven te beoordelen. Zie tabellen 2 en 4 voor de gehanteerde kengetallen. De nadruk ligt hierbij op ecologische duurzaamheid (planet-indicatoren) en diergezondheid. Economische resultaten zijn bewust niet in de integrale duurzaamheidsscore opgenomen omdat het doel is om te toetsen in hoeverre ā€˜ecologischeā€™ en economische duurzaamheid samengaan. De 25% bedrijven met de hoogste integrale duurzaamheidsscore zijn in deze analyse vergeleken met de overige 75% van de bedrijven.

Lagere kostprijs en kritieke melkprijs bij hoge duurzaamheidsscore

Tabel 1 Vergelijking van economische prestaties en bedrijfsopzet van de 25% duurzaamste melkveebedrijven met de overige 75% van de melkveebedrijven, 2019-2021
IndicatorEenheidTop 25%Overige 75%sig. a)
Economische prestaties
InkomenEuro per onbetaalde aje41.56224.802
Arbeidsinzetkg melk / uur222225
KostprijsEuro / 100 kg42,0243,63*
Kritieke melkprijsEuro / 100 kg31,7134,18**
MelkprijsEuro / 100 kg38,6337,87
VoerkostenEuro per koe9391.068**
DiergezondheidskostenEuro per koe109113
Solvabiliteit%7774
Langlopende schuldenEuro / kg melk0,981,13
Bedrijfsopzet
Melkkoeienaantal103104
Areaal cultuurgrondha6257
Aandeel grasland%8685
Melkproductie per bedrijfkg920.268919.342
Melkproductie per koekg / koe8.9688.844
Melkproductie per hakg / ha15.13016.333*
Aandeel Klei%3135
*= p<0.05, **= P<0.01
Bron: Bedrijveninformatienet.


Uit de analyse blijkt dat de 25% bedrijven met de hoogste duurzaamheidsscore een significant lagere kostprijs, kritieke melkprijs en lagere voerkosten hebben in vergelijking met de overige bedrijven (tabel 1). Ook de solvabiliteit (deel eigen vermogen als onderdeel van het totaal vermogen) en het inkomen uit bedrijf zijn hoger bij de 25% beste bedrijven maar deze verschillen zijn net niet significant bij p< = 0,05 bij deze actualisatie. In de rest van het artikel is iets significant bij p<= 0,05.
De 25% beste bedrijven hebben gemiddeld ook lagere langlopende schulden per kg melk (-10%) en ook dit verschil is (net) niet significant.
Er zijn verschillen in de structuur van beide groepen melkveebedrijven. De 25% bedrijven met de hoogste score hebben gemiddeld 1 melkkoe minder en 5 ha meer en zijn daardoor significant extensiever in kg melk per ha (15.130 versus 16.330) ondanks de iets hoger melkproductie per koe. We zien geen significante verschillen in de opvolgingssituatie tussen de twee groepen. Het zou interessant zijn om in een vervolg ook te kijken of er verschillen zijn in de mate waarin de bedrijven recent zijn gegroeid.

Betere prestaties op alle duurzaamheidsthemaā€™s


De 25% bedrijven met de hoogste duurzaamheidsscore presteren op alle 4 duurzaamheidsthemaā€™s (klimaat, diergezondheid, milieu, biodiversiteit en weidegang) gemiddeld beter dan de overige bedrijven (zie figuur en tabel 2). Dit is enerzijds logisch omdat de bedrijven op de totaalscore van deze indicatoren zijn geselecteerd. Anderzijds is het wel vermeldenswaardig dat deze bedrijven erin slagen om goede prestaties op meerdere themaā€™s te combineren. Ze laten daarmee zien dat goede prestaties op het thema klimaat gemiddeld bijvoorbeeld samen kunnen gaan met goede prestaties op diergezondheid of weidegang. De 25% duurzaamste bedrijven scoren eveneens beter op vrijwel alle 14 onderliggende indicatoren (genoemd in tabel 2) en de verschillen zijn in 10 gevallen ook significant.

Tabel 2 Vergelijking van duurzaamheidsprestaties van de 25% duurzaamste melkveebedrijven met de overige 75% van de melkveebedrijven, 2019-2021
IndicatorEenheidTop 25%Overige 75%sig. a)
Diergezondheid en -welzijn6056**
Celgetal1.000 cellen per milliliter152174**
Vervangingspercentage%18,420,8
AntibioticagebruikDierdagdoseringen per dierjaar1,51,5
Klimaat en energie6450**
EnergiegebruikMJ per 100 kg melk4759
Broeikasgasemissie (cradle-farm-gate)Kg CO2 eq per kg melk1,271,37**
Milieu6657**
Bedrijfsoverschotkg N per ha102151**
Milieubelasting gewasbeschermingsmiddelengebruikMBP bodem4758*
Milieubelasting gewasbeschermingsmiddelengebruikMBP grondwater5473
Milieubelasting gewasbeschermingsmiddelengebruikMBP oppervlaktewater5479
Fosfaatexcretiekg P2O5 per 1000 kg melk55,3*
Ammoniakemissie stal + opslagkg NH3 per GVE10,212,5*
Ammoniakemissie toediening + beweidingkg NH3 per ha23,830,4*
Biodiversiteit en weidegang5025**
Aantal vormen van natuurbeheerfrequentie (1 tot max. 4)2,20,9**
Weidegang (uur per koe per jaar)uren1.6941.009**
*= p<0.05, **= P<0.01
Bron: Bedrijveninformatienet.


Duurzaamheidsprestaties naar omvang en intensiteit
De melkveebedrijven zijn in onderstaande tabellen 3 en 4 ingedeeld naar omvang (kg melk) en intensiteit (kg melk per hectare). Hierbij zijn beide in tweeĆ«n gesplitst met als grens het gemiddelde. Deze grenzen zijn respectievelijk 920.000 kg melk en 16.000 kg melk per hectare voedergewassen. Daardoor ontstaat een beeld welk type bedrijf beter scoort op de onderscheiden duurzaamheidsthemaā€™s.

Tabel 3 Vergelijking van bedrijfsopzet van melkveebedrijven naar omvang en intensiteit, 2019-2021
IndicatorEenheidklein exklein intgroot exgroot int
Bedrijfsopzet
Melkkoeienaantal7172131138
Areaal cultuurgrondha44368271
Aandeel grasland%84848784
Melkproductie per bedrijfkg584.646642.9901.130.3991.293.284
Melkproductie per koekg / koe8.2208.8838.6129.378
Melkproductie per hakg / ha13.65217.77913.88218.491
Bron: Bedrijveninformatienet.


Tabel 4 Vergelijking van duurzaamheidsprestaties van melkveebedrijven naar omvang en intensiteit 2019-2021
IndicatorEenheidklein exklein intgroot exgroot int
Diergezondheid en -welzijnScore (x 100)59575957
Celgetal1.000 cellen per milliliter173163163171
Vervangingspercentage%19,221,119,121,2
AntibioticagebruikDierdagdoseringen per dierjaar1,51,61,61,7
Klimaat en energieScore (x 100)50515657
EnergiegebruikMJ per 100 kg melk55585556
Broeikasgasemissie (cradle-farm-gate)Kg CO2 eq per kg melk1,391,371,331,32
MilieuScore (x 100)56616360
Bedrijfsoverschotkg N per ha149137118146
Milieubelasting gewasbeschermingsmiddelengebruikMBP bodem62644259
Milieubelasting gewasbeschermingsmiddelengebruikMBP grondwater61674788
Milieubelasting gewasbeschermingsmiddelengebruikMBP oppervlaktewater100564284
Fosfaatexcretiekg P2O5 per 1000 kg melk5,65,15,45
Ammoniakemissie stal + opslagkg NH3 per GVE12,411,510,612,6
Ammoniakemissie toediening + beweidingkg NH3 per ha29,3272531,6
Biodiversiteit en weidegangScore (x 100)38254224
Aantal vormen van natuurbeheerfrequentie (1 tot max. 4)1,40,81,71
Weidegang (uur per koe per jaar)uren1.5011.0871.573808
Totaal ScoreScore (x 100)51485549
Bron: Bedrijveninformatienet.

In tabel 4 is te zien dat op het thema Diergezondheid en Dierenwelzijn de extensieve bedrijven gemiddeld de hoogste score realiseren maar dat de verschillen tussen de onderscheiden groepen niet heel groot zijn.

Op het thema Klimaat en Energie is duidelijk waarneembaar dat de grote bedrijven gemiddeld een betere score realiseren. De broeikasgasemissie per kg melk op de grote bedrijven is enerzijds kleiner door de hogere melkproductie per koe zodat minder (onderhouds)voer nodig is per eenheid melk. Ook is het aandeel veengrond op de grote intensieve bedrijven bijna de helft minder dan die op de extensieve bedrijven. Veengrond draagt middels oxidatie bij aan een hogere emissie van lachgas.

Op het thema Milieu scoren de grote extensieve bedrijven gemiddeld genomen het beste en de kleine extensieve bedrijven het slechtste. Dit verschil is terug te zien op alle onderliggende indicatoren.

Op het thema Biodiversiteit en Weidegang is er een duidelijk verschil tussen de groepen ex- en intensief en minder tussen groot en klein. Extensieve bedrijven passen veel meer weidegang toe en hebben meerdere vormen van natuurbeheer.

Geconcludeerd kan worden dat extensievere bedrijven over de in dit artikel genoemde duurzaamheidskengetallen gemiddeld het beste scoren. Daarbinnen scoren de grote extensieve bedrijven met name gunstiger door de themaā€™s biodiversiteit/weidegang en milieu en de kleinere extensieve bedrijven door het thema biodiversiteit/weidegang. De verschillen tussen de groepen ex- en intensief zijn het kleinst voor klimaat en energie.



Kies een sector
Contactpersoon
Alfons Beldman
0320-293540
 

Alles over
  • Algemeen
    >
  • Economie
    >
  • Maatschappij
    >
  • Milieu
    >
Referenties
Zie over dit onderwerp ook de publicatie van Wageningen Economic Research:
Doornewaard et al., 2023. Verkenning economische prestatie melkveehouderij in relatie tot duurzaamheids doelen; Gaat een betere score op biodiversiteit, klimaat en grondgebondenheid samen met een betere economische prestatie? Wageningen Economic Reserach; white paper.


Meer informatie
Toelichting indicator
Thema omschrijving
Beleidsinformatie
Archief



naar boven