| Bedrijven - Land- en tuinbouw |
Toename agrarische bedrijven met multifunctionele activiteiten
|
28-1-2025
|
Op veel land- en tuinbouwbedrijven in Nederland worden niet alleen dieren gehouden en/of gewassen geteeld. Ongeveer 37% van de agrariërs pakt ook andere activiteiten op zoals zorglandbouw, kinderopvang, boerderijeducatie, boerderijverkoop, natuurbeheer en/of recreatie. Hierdoor krijgt het bedrijf een multifunctioneel karakter. Het aantal bedrijven dat aan multifunctionele landbouw doet is in 2023 ondanks de lichte daling van het aantal land- en tuinbouwbedrijven gestegen tot bijna 18.800 bedrijven. Multifunctionele activiteiten komen in het algemeen relatief vaak voor op melkveebedrijven (37%), overige graasdierbedrijven (20%) en akkerbouwbedrijven (16%). Melkveebedrijven zijn relatief sterk vertegenwoordigd bij boerderijeducatie, agrarisch natuurbeheer en agrarische kinderopvang; overige graasdierbedrijven bij zorglandbouw en recreatie; en overige tuinbouwbedrijven bij boerderijverkoop. De meest voorkomende activiteit is agrarisch natuurbeheer. Dit blijkt uit recent onderzoek van Wageningen University & Research in de reeks Kijk op multifunctionele landbouw in opdracht van het ministerie van LVVN.
|
Boerderijverkoop
Het totaal aantal agrarische bedrijven met boerderijverkoop is nagenoeg gelijk gebleven met 3.860 in 2023. Dit hangt samen met de toevoeging van 400 bedrijven in deze meting met de huisverkoop van siergewassen en boomteelt. Het aantal boerderijwinkels dat actief is in de verkoop van voedsel is met nagenoeg hetzelfde aantal gedaald. Het aantal kleine verkooppunten langs de weg en kleinere boerderijwinkels is gedaald door stijgende kosten en mindere vraag na de Covid-19-pandemie. Een deel van de kleine verkooppunten is overgegaan tot het plaatsen van verkoopautomaten, wat ervoor heeft gezorgd dat het aantal kleine verkooppunten niet nog verder afnam. Middelgrote en grote winkels daarentegen groeiden in aantal en omzet. Deze winkels onderscheiden zich doordat ze grotere volumes aankunnen en een breed assortiment bieden.
Zorglandbouw
Het aantal locaties met zorgboerderijen is de laatste drie jaar stabiel gebleven en bedraagt 1.300 in 2023. Eind 2023 waren ongeveer 960 locaties aangesloten bij de Federatie Landbouw en Zorg (FLZ): een toename van circa 7% ten opzichte van 2020. Ook niet bij de Federatie aangesloten bedrijven (naar schatting 340 zorgboerderijen) hebben voor een groot deel een of andere vorm van certificering. Dit wordt in toenemende mate, in het kader van een verdere professionalisering, gevraagd door financiers van de zorg. Het totaal aantal cliënten dat in 2023 zorg ontving op een boerderij wordt ingeschat op circa 36.000, een stijging van 20% ten opzichte van 2020.
Recreatie
Het aantal boerderijen dat recreatie aanbiedt is in 2023 met 3.250 nagenoeg gelijk aan 2020 (+1,5%). De verblijfsrecreatie kende de afgelopen drie jaar een groei van 4,0%, terwijl de dagrecreatie bescheiden toenam met 0,7%. Bij verblijfsrecreatie is de groei te danken aan agrarische bedrijven die starten met een verblijfsrecreatietak. Daarnaast verdwijnen er bedrijven uit de meting doordat ze stoppen met hun agrarische tak en zo geen multifunctioneel landbouwbedrijf meer zijn. Per saldo resulteert dit in een nagenoeg gelijkblijvend aantal bedrijven, maar het zijn voor een deel wel andere bedrijven. Het aantal bedrijven met vakantiehuisjes groeide van 525 in 2020 naar circa 605 in 2023.
Agrarische kinderopvang
Het totale aantal agrarische bedrijven dat kinderen opvangt is ten opzichte van 2020 met 14% afgenomen naar circa 226 bedrijven. Hiervan zijn ongeveer 108 bedrijven met kinderdagopvang (KDV) en/of buitenschoolse opvang (BSO), vakantieopvang en peuteropvang. De overige bedrijven met kinderopvang (118) bieden zogenaamde gastouderopvang aan. De daling in het aantal bedrijven is vooral te wijten aan de afname van gastouderopvang, een trend die verband houdt met veranderingen in het verdienmodel en vergrijzing onder gastouders.
Agrarisch natuurbeheer
Het aantal agrarische bedrijven in 2023 met opbrengsten uit agrarisch natuurbeheer bedraagt ongeveer 11.700 bedrijven. Deze bedrijven ontvangen een uitbetaling vanuit de regeling Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer (ANLb) via de regionale collectieven. Dit is een toename van ongeveer 500 deelnemers ten opzichte van 2020. Het beheerde areaal agrarisch natuurbeheer door collectieven bedroeg in 2020 ruim 99.000 ha, drie jaar later is dit areaal toegenomen tot circa 117.000 ha. In totaal wordt op ongeveer 6,5% van het agrarische areaal enige vorm van agrarisch natuurbeheer uitgevoerd. Dit wordt gedaan door ruim 20% van de agrarische ondernemers in Nederland.
Boerderijeducatie
Het aantal agrarische bedrijven met educatieve activiteiten is de laatste jaren gestegen tot ongeveer 1.290 bedrijven in 2023. Ruim een derde van het aantal educatieboerderijen is aangesloten bij het Platform Boerderijeducatie Nederland. Ongeveer 30% van het aantal educatieboerderijen (375 eind 2023) is aangesloten bij het Platform Boerderijeducatie Nederland. Dit aantal is de laatste jaren gestegen en neemt nog steeds toe. Boerderijeducatie komt het meest voor op melkveebedrijven (meer dan 50%). De laatste jaren zien we een toename op de akkerbouwbedrijven.
|