| Actuele voedselprijzen - Varkensvlees |
Consumentenprijs varkensvlees stabiel hoog, keten prijs weer gedaald
|
16-4-2024
|
De prijs van varkensvlees in de winkel ligt al een aantal maanden vrij stabiel rond 120 punten. De industrieprijs en af-boerderijprijs zijn in de laatste maanden gedaald, met respectievelijk 3 en 2%.
|
Prijsontwikkeling
De consumentenprijs schommelt de laatste maanden rond 120 punten. In december tikte deze de 121 punten aan, wat samenhangt met het seizoenspatroon: rond de feestdagen liggen de prijzen in de regel enkele punten dan in de rest van het jaar. De index in januari 2024 lag op 120 punten, 5% hoger dan een jaar ervoor (januari 2023). De stijgende lijn die rond het begin van de oorlog in Oekraïne was ingezet, is daarmee gestabiliseerd.
De industrieprijs en af-boerderijprijs vertoonden het laatste halfjaar juist een dalend patroon, en kwamen van de piek van 161 in juli 2023 op 141 punten (industrieprijs), en van 163 in juli 2023 op 135 punten (af-boerderijprijs). Deze trend wijkt dus af van die van de retailprijs voor varkensvlees, maar dat de retailprijs een eigen dynamiek heeft, is een gegeven.
De industrie- en af-boerderijprijzen zijn sinds de zomer van 2023 dalende. In de Europese Unie is de totale productie van varkensvlees de afgelopen twee jaren gedaald, onder druk van hoge voerprijzen, uitbraken van Afrikaanse varkenspest en toenemende welzijnseisen. Er lijkt echter een stabilisatie plaats te vinden van de productie, waardoor de prijsdruk afneemt. Bovendien zijn voerprijzen al sinds het hoogtepunt in de zomer van 2022 met 25% gedaald; ook het laatste halfjaar zijn deze nog circa 6% lager geworden. Dat biedt ruimte voor lagere af-boerderijprijzen, terwijl boereninkomens hiermee niet direct onder druk komen te staan. Gezien de ontwikkelingen op de Europese varkensmarkt lijkt er de komende maanden een redelijk stabiele situatie te zijn. Onder druk van gunstige prijzen zal de Europese varkensproductie naar verwachting toenemen, wat echter de komende paar jaren kan leiden tot prijsdruk.
Keten
Het varkensvlees wordt in de supermarkt of bij de slager gekocht. Supermarkten en slagers kopen varkensvlees van de vleesindustrie. Die bestaat uit slachterijen en vleesverwerkers. Slachterijen kopen vleesvarkens van veehouders rechtstreeks of via veehandelaren. Veehouders produceren vleesvarkens in gespecialiseerde bedrijven of gesloten bedrijven. Zeugenbedrijven zijn belangrijke toeleveranciers van biggen voor de gespecialiseerde bedrijven. De gesloten bedrijven produceren de eigen biggen.
Varkenshouderijen
De in totaal circa 2.600 bedrijven met vleesvarkens produceren bijna 16 miljoen vleesvarkens. Hiervan worden bijna 1 miljoen dieren geëxporteerd. Daarnaast worden er circa 5,5 a 6 miljoen biggen over de grens verkocht.
Industrie
De verwerking van varkensvlees is voor een belangrijk deel gekoppeld aan de slachterijen. De grootste vier slachterijen hebben een aandeel van circa 90%. Er zijn in 2022 in Nederland circa 17,2 miljoen varkens geslacht. De vleesindustrie slacht en verwerkt de dieren tot vers vlees en vleeswaren, die voor een groot deel worden geëxporteerd. Voor de productie wordt ook varkensvlees geïmporteerd. De zelfvoorzieningsgraad van de Nederlandse varkensvleesketen ligt op ruim 300%.
Afzet
Circa 60% van het varkensvlees en 80% van de vleeswaren wordt in de supermarkt gekocht. Daarnaast loopt ongeveer 35% van het varkensvlees via de buitenhuishoudelijke markt (horeca, ziekenhuizen enzovoort). Consumenten kopen meer varkensvlees in januari, vaak aangemoedigd door reclameacties. Verder wordt meer vlees gekocht in het barbecueseizoen en is er een piek in december. Supermarkten kopen varkensvlees hoofdzakelijk van de Nederlandse vleesindustrie.
Prijsvorming
De prijsontwikkeling van het pakket varkensvlees dat de consument in de supermarkt koopt, is opvallend vlak, zij het dat de gemiddelde prijs in het najaar, vooral in november, iets hoger ligt. De retail heeft een eigen prijsbeleid dat beperkt beïnvloed wordt door de inkoopprijs. Het prijsniveau bij concurrenten, promotieacties en de rol van vlees in het totale productassortiment van supermarkten spelen ook een rol. Prijsbewegingen van industrie (producentenprijs) en boeren (af boerderij) vertonen daarom nauwelijks samenhang met de consumentenprijs. Voor de handel tussen de slachterijen en supermarkten worden jaarcontracten gebruikt. Daarbinnen vindt per vier weken overleg plaats over reclameacties. Afhankelijk van onder andere het weer vinden dagelijks correcties plaats op de bestelde volumes. Slachterijen geven de prijsbewegingen op hun afzetmarkt door aan de varkenshouders. De markten voor varkens en varkensvlees in Noordwest-Europa zijn nauw met elkaar verweven. De prijsvorming is vrij. Door de seizoenseffecten in de afzet op detailhandelsniveau schommelen ook de wekelijkse slachterij- en handelsnoteringen of opbrengsten van vleesvarkens. De EU heeft een zelfvoorzieningsgraad in varkensvlees van circa 120%, wat betekent dat de prijsvorming invloed ondervindt van de prijzen op derde markten buiten Europa.
Prijsindices
De consumentenprijsindex (CPI) is gebaseerd op varkensvlees bij supermarkten en slagers. De producentenprijsindex (PPI) is gebaseerd op de opbrengstprijzen van producenten van vers of gekoeld varkensvlees bij afzet naar het binnenland. De af-boerderijprijs is gebaseerd op de wekelijkse noteringen voor slachtvarkens. De indices zijn herzien, waarbij het jaar 2020 op 100% is gezet.
|