Mijn agrimatie
v

Agrimatie - informatie over de agrosector

Agrimatie > Thema's > Economisch resultaat
     
Economisch resultaat
Kies een indicator
Kosten - Glasgroententeelt

Daling energiekosten
18-12-2023

In vergelijking met 2022 zijn de totale kosten voor 2023 gedaald met circa 2,5% tot gemiddeld 2,9 mln euro. Vooral door lagere kosten voor energie vielen de totale betaalde kosten en afschrijvingen lager uit.



In deze raming wordt ervan uitgegaan dat in 2023 enkele kostenposten gedaald zijn in vergelijking met 2022, waaronder energie, rente en toegerekende kosten. In 2022 werden zeer hoge energieprijzen waargenomen. Bedrijven werden op de dag markt geconfronteerd met een uniek hoog prijsniveau. Bedrijven die hun energievraag niet voldoende hadden afgedekt met langlopende contracten ondervonden hier grote hinder van. Vanaf december 2022 zijn deze prijzen gedaald. Hoe deze ontwikkelingen in energieprijzen zich in 2023 vertalen naar opbrengsten en kosten, varieert per bedrijf vanwege verschillende bedrijfsinrichtingen en strategieƫn voor energie-aankoop en -verkoop. Bedrijven zijn wel steeds flexibeler in het invullen van hun energiebehoeften en een hogere inkoopprijs hoeft daarom niet per se een probleem te zijn. Uiteindelijk draait het om het saldo tussen energiekosten en opbrengsten, oftewel de behaalde netto-energiekosten.
Doordat de energieprijzen in 2023 in het algemeen een dalende trend hebben ingezet, zijn producten die sterk afhankelijk zijn van energie bij hun productie, zoals meststoffen, plastics en dergelijke ook goedkoper geworden in vergelijking met 2022. Niettemin kan het mogelijke voordeel hiervan variƫren voor elk bedrijf, afhankelijk van of de individuele onderneming al dan niet voorraad heeft.

In deze raming zijn kosten en opbrengsten voor energie gescheiden. In de praktijk zijn de netto- energiekosten voor een bedrijf uiteraard bepalend. De kosten van plantaardige activa (waaronder onder andere uitgangsmateriaal, meststoffen worden ingedeeld), materiƫle activa (onder andere afschrijvingen en onderhoud) en de kosten van arbeid, al dan niet via derden uitgevoerd, stegen minder dan de toename in de bedrijfsomvang. Dit alles bij elkaar leidt tot een daling van geraamde totale kosten met ruim 74.000 euro tot gemiddeld 2,9 miljoen euro aan kosten per gemiddeld bedrijf.

Hogere energiekosten hebben ondernemers uitgedaagd
De hoge energieprijzen stelden ondernemers in 2022 en ook weer in 2023 voor buiten-gewone uitdagingen op het gebied van ondernemerschapsvaardigheden. De strategie die werd gekozen, speelt een cruciale rol in de toekomst van het bedrijf. Deze strategie hangt grotendeels af van de mate waarin de totale energiebehoefte en -verkoop zijn vastgelegd. Daarnaast beĆÆnvloedt de flexibiliteit van de bedrijfsvoering de situatie. Natuurlijk helpen voldoende financiĆ«le middelen bij het maken van keuzes in deze nieuwe werkelijkheid.
Om de kosten te verlagen, stonden telers voor keuzes. In grote lijnen hadden ze de keuze tussen:

- efficiƫntieverbetering door energiebesparing, met als doel het maximaliseren van de besparingen zonder verlies van productiviteit. Dit omvat bijvoorbeeld het gebruik van nieuwe apparatuur in het teeltproces
- extensivering om het energieverbruik te verminderen, met mogelijke negatieve gevolgen voor de productie en opbrengsten. Voorbeelden hiervan zijn het braak laten liggen van delen van de kas, ruimere plantafstanden, later planten en lagere temperaturen in de kas
- optimalisatie van energievoorzieningen, waarbij telers met meerdere soorten energievoorzieningen door middel van energiemanagement proberen de voordelen van afzonderlijke installaties te benutten.

Het ingrijpen in het productieproces stelt telers voor nieuwe uitdagingen die enige tijd vergen om te worden geoptimaliseerd, wat soms ten koste gaat van de kwaliteit van de eindproducten. De diversiteit van de energievoorziening op een glastuinbouwbedrijf is daarom lastig te vatten in een gemiddeld bedrijfsprofiel. Het inschatten van kosten en opbrengsten wordt derhalve gekenmerkt door de nodige onzekerheid.
In aanvulling op de eerdergenoemde maatregelen hadden telers te maken met de ongunstige start van het jaar, gekenmerkt door relatief donker en koud weer. Dit resulteerde in een toename van het energiegebruik en vertraagde de oogst van producten. Het aantal graaddagen, wat het aantal dagen aangeeft waarop waarschijnlijk verwarming nodig is, lag 1,7% hoger dan in 2022, zoals gemeten tot 3 december op basis van De Bilt, volgens gegevens van www.mindergas.nl.

Het lichtniveau lag tot en met oktober 2023 circa 7,5% lager ten opzichte van tot en met oktober 2022 (KNMI, 2022). De inkoop van elektriciteit verminderde deels vanwege ongunstige omstandigheden met betrekking tot de kostenstijging als gevolg van verhoging belasting Opslag Duurzame Energie (ODE) en implementatie van besparende maatregelen.
Op een gemiddeld glasgroentebedrijf bedroegen in 2023 de energiekosten ruim 38% van het totale kostenplaatje. In 2022, toen de inkoopprijzen van gas aanzienlijk waren gestegen, was dit percentage ruim 40%. In 2021 was het aandeel 30%, en in 2020 bevond het zich historisch gezien op een laag niveau van 21%.

De ontwikkeling van de energiekosten moet overigens in samenhang worden beschouwd met de opbrengsten uit de verkoop van elektriciteit. Het verschil tussen energiekosten en energieopbrengsten resulteert in de netto-energiekosten.
Door de aanzienlijke stijging van de elektriciteitsprijzen, de beperking van het eigen elektriciteitsverbruik en gunstige sparkspread konden telers profiteren van de hoge verkoopprijzen van de zelf opgewekte elektriciteit. Dit was uiteraard alleen mogelijk als het bedrijf was uitgerust met een wkk-installatie. Hierdoor daalden de netto-energiekosten aanzienlijk. In deze raming wordt ervan uitgegaan dat de netto-energiekosten voor een gemiddeld bedrijf negatief zijn. Natuurlijk is dit niet voor elk bedrijf het geval: als er beperkte of geen mogelijkheden waren voor de verkoop van energieproducten, dan zijn de netto-energiekosten duidelijk anders.

Stijging betaalde arbeidskosten
De arbeidskosten vormen een aanzienlijke uitgavenpost voor glasgroentebedrijven. In de afgelopen jaren zijn deze kosten gestegen. Ook in 2023 namen deze kosten opnieuw toe. De raming voor 2023 geeft aan dat de betaalde arbeidskosten per bedrijf gemiddeld met 3,6% zullen stijgen tot meer dan 610.000 euro per bedrijf. Deze stijging is toe te schrijven aan een toename van de lonen, hoewel het totale arbeidsvolume afnam. Deze daling van het arbeidsvolume werd veroorzaakt door minder belichte teelt en vertraagde voorjaarsproductie, wat resulteerde in minder personeelsbehoefte. Tegelijkertijd werden goede productieresultaten behaald in de zomerperiode, waarbij de inzet van arbeid licht toenam. De lonen volgden de stijgingen zoals vastgelegd in de cao, en vast personeel werd overwegend behouden.

Kosten materiĆ«le activa stijgen licht  
Voor het gemiddelde glasgroentebedrijf kwamen de geschatte kosten voor duurzame productiemiddelen - afschrijvingen op gebouwen en machines, onderhoudskosten en huur - in 2023 ongeveer 1% hoger uit dan in 2022. Met name in 2022 stegen de kosten voor afschrijvingen op installaties aanzienlijk. In dat jaar werd aanzienlijk meer geĆÆnvesteerd in energie- en arbeidsbesparende maatregelen, zoals isolatie- of energieschermen, en ook het gebruik van ledlampen1), die elektriciteit besparen, nam toe. Dit effect is al verwerkt in de cijfers voor 2022 en verklaart de beperkte stijging van 1% in 2023. De geschatte kosten voor een gemiddeld glasgroentebedrijf bedroegen ongeveer 430.000 euro.

Toegerekende kosten omlaag
In deze post zijn diverse kosten opgenomen, waaronder die voor uitgangsmateriaal, meststoffen, gewasbeschermingsmiddelen en diverse overige uitgaven. Vanwege de soms sterk uiteenlopende startdata van teelten bij telers werd er het uiterste gevraagd van de bedrijven die het uitgangsmateriaal opkweken. In 2022 vertoonden kosten waar een energie- of arbeidscomponent in zat, aanzienlijke stijgingen. Hierbij kan gedacht worden aan verpakkingsmaterialen, steenwolmatten, plastic en karton. Meststoffen vallen ook onder deze post en worden eveneens geproduceerd met een aanzienlijke energiecomponent. Door de dalende energieprijzen in 2023 daalden over het algemeen ook de kosten voor deze teeltbenodigdheden, zij het vaak minder sterk dan de afname van energiekosten. Uiteindelijk resulteerde dit in een daling van de kosten met 2,2% tot gemiddeld 450.000 euro per bedrijf.

Financieringslasten verder afgenomen
Naar verwachting zijn de financieringslasten voor het gemiddelde glasgroentebedrijf in 2023 verder gedaald ten opzichte van 2022 tot gemiddeld 30.000 euro. Tien jaar geleden bedroegen de financieringslasten gemiddeld nog meer dan 100.000 euro per bedrijf. De positieve bedrijfsresultaten van de afgelopen jaren hebben bedrijven de mogelijkheid geboden om hun schulden af te lossen. Hoewel het rentepercentage op financieringen stijgt, wordt deze toename gecompenseerd door de aflossingen die worden gedaan op lopende financieringen. Tenslotte worden nieuwe leningen slechts in beperkte mate verstrekt; veel investeringen worden door ondernemers gefinancierd vanuit eigen middelen (bron: Rabobank).


Kies een sector
Contactpersoon
Harold van der Meulen
0317-484436
 

Alles over
  • Algemeen
    >
  • Economie
    >
  • Maatschappij
    >
  • Milieu
    >
Referenties
1) Een led (van het Engelse light-emitting diode) is een elektronische halfgeleidercomponent opgebouwd als een diode die bij stroomdoorgang in de doorlaatrichting licht uitstraalt. Dit kan zichtbaar licht in diverse kleuren zijn, maar ook infraroodstraling of ultraviolette straling. Als gevolg van technologische verbeteringen is de lichtopbrengst toegenomen en inmiddels worden leds geproduceerd die geschikt zijn als lichtbron voor de groei en ontwikkeling van gewassen.


Meer informatie
Toelichting indicator
Thema omschrijving
Beleidsinformatie
Archief



naar boven